wanneer woorde skeldname word: oor die emerging church

Ek volg sulke stukkies van die huidige gesprekke oor die emerging church met ‘n glimlag en ‘n stuk pyn… gewoonlik gelyktydig. En dan raak ek so bietjies vies so tussendeur. Dieselfde stories lê agter al die emosies, en dit het dalk tyd geword dat en van hulle vertel. Dis ‘n storie van hyperlinks.

Vyf jaar terug het ek my eerste blog begin: Emerging South Africa. Dis ‘n kykie in die worsteling van ‘n teologie student in die post-Ferdie Mulder era by Tukkies. Ek het oor “emerging” begin skryf sonder dat ek enigiets geweet het van die beweging (‘n leser wat die geskiedenis van die beweging ken sal dit waarskynlik optel), maar die woord en een of twee gedagtes het my gehelp om te skryf. En ek het geskryf: oor die kerk wat kan word in Suid Afrika.

Ek het die blog gestop so jaar later, hoofsaaklik omdat ek begin voel het dat die naam nie my gedagtes vasvang nie. “Emerging” het nie my skrywes vasgevang nie, so ek het die Contemplator geword… net om 146 verdere blogposts te tag met “Emerging Church”. Die woord het my gehelp. Die woord het ander ook gehelp.

Maar niemand het ooit regtig geweet wat presies die woord beteken nie. Steve Hays was ‘n tipe vriend van die emerging church gesprek deur die jare in Suid Afrika, en ek gaan steeds terug na sy blog toe as ek stukkies van die geskiedenis wil optel, want hy het dit nogals goed gedokumenteer. Maar by hom sien jy dit duidelik: die beweging wil net net in ‘n definisie vasgevang word nie. Steve vat sulke momente vas van hoe die gesprek ontwikkel het:

Brian McLaren in 2007. Alan Hirch in 2008. Tshwane Emerging Cohort in 2009. Een kort refleksie uit die Tshwane Emerging Cohort bly klassiek: “One of the things that emerged was that many people were not clear about what exactly the emerging church was, but were interested in learning more.” Dit was die gesprek waarvan ons deel was: niemand het presies geweet waaroor dit gaan nie, maar ons het die gesprek geniet.

En toe gaan die gesprek dood. Nic Paton was ‘n belangrike stem gewees, maar lyk my hy het Desember 2010 laas hieroor geskryf. Roger Saner was die een wat die EmergingAfrica blog begin het, en in een van die laaste blogposts oor die Emerging Church wat ek van hom opspoor, Januarie 2010, praat hy tot ‘n mate oor die einde van die emerging church. Ekself? Wel, ‘n paar searches maak dit duidelik dat ek tot ‘n groot mate in 2010 opgehou het om oor die emerging church te blog. In 2011 verskryf daar nog blogposts wat die “emerging church” tag kry, maar hulle gaan almal oor die stilte rondom die gesprek.

My tydelike afsluiting van die gesprek was ‘n poging om te vertel wat geword het van die gesprek, en veral, wat geword het van die stemme wat eens op ‘n tyd aan die gesprek deelgeneem het. Dit het ek in 2010 geskryf, maar na EmergingAfrica doodgegaan het moes ek dit gaan uitgrawe, en het dit toe weer op my eie blog geplaas. My konklusie: die gesprek het doodgeloop want niemand kon besluit waaroor dit gaan nie, en omdat ons ander gesprekke gekry waarin ons ons energie ingesit het. Hoe dit gebeur het dat die woord skielik ‘n skeldnaam geword het weet ek nie, ek het gedog die gesprek het doodgeloop.

Nou vind ons ons in 2012, en proffies en kwaai lidmate is besig om ‘n woord wat tot onlangs toe nog ‘n beweging van 20-30 somethings beskryf het, ‘n woord waaraan niemand lekker kon inhoud gee nie, daai woord gebruik hulle om hoofsaaklik dominees van so ongeveer 50 jaar oud, of die kerk wie se leierskap min of meer uit daai generasie uit kom, van dwaalleer te beskuldig.

Vandag hardloop die skeldnaam “emerging church”, of Nelus Niemandt se vertaling van “ontluikende kerke” (getrou aan die vloeibaarheid van hierdie gesprek is Nelus se Afrikaanse gebruik van die woord nie sinoniem met die Engelse oorspronklike nie, in die Afrikaans was daar ‘n klemverskuiwing gewees, sodat ons vandag moet sê dat Emerging Church en Ontluikende Kerk nie regtig na dieselfde ding verwys nie) heen en weer geslinger. Die woord wat ons nooit lekker oor duidelikheid kon kry nie word skielik in detail met inhoud gevul deur hulle wat daarteen is, en dan gebruik om mense te beskuldig wat nog nooit hulleself met hierdie term beskryf het nie.

Jy sien, dis die probleem. ‘n Paar van ons was positief oor die term, en het stil geraak. Ek weet nie waar jy die spreekbuise vir die “emerging church” in Suid Afrika vandag sal kry nie. Ek weet hulle is nie tussen die bloggers wat die gesprek gevorm het 3/4 jaar terug nie (of dalk weier ons steeds om die woord te definieër, en weier ons om te dink dat daar ‘n spreekbuis kan wees vir hierdie vloeibare gesprek). Emerging het dus ‘n term geword wat ons toedig aan mense wat dit nog nooit op hulself gebruik het nie.

Dalk is dit maar een van daai gevalle waar ons ‘n naam vir ons vyand nodig het. Iewers het ‘n paar kwaai ooms (en ‘n tannie) ‘n woord betekenis gegee waaroor die wat eens op ‘n tyd met die woord identifiseer het nooit kon klarigheid kry nie, en nou het hulle ‘n naam vir die mense vir wie hulle kwaad is. En ‘n naam gee jou mag, want die een wat die ander ‘n naam gee, het hom of haar vasgevang, identifiseer, en kan nou inligting oor die een wat ‘n naam gekry het openbaar maak wat anders versteek sou wees (ons weet mos immers almal hoe daai emerging church mense dink…).

Ek glimlag dus maar elke keer, want ek onthou dat die woord nooit met sulke sekere definisies gevul was nie, en dat die huidige gesprek so bietjie uit die lug gegryp word. Ek kan glimlag, want ek was daar toe ons onseker was. Ek wil huil, want eens op ‘n tyd het ons gedroom wanneer ons mekaar ontmoet het in bokamers van coffee shops, en gepraat het oor die kerk wat kan word. En ek raak kwaad, want soos diewe het hulle die woord gevat wat ons so hard gewerk het om vaag te hou, en dit het ‘n duidelike byskrywing gekry, die woord wat ons so hard gewerk het om oop te hou, sodat ons kan saampraat oor God, het een geword waarmee mense uit die kerk verban word.